امام علی (ع) میفرماید هر روز که خدا را سرپیچی نکنید، آن روز عید است لذا عید به معنی روز بی گناهی و روز پاکی است عید از کلمه عاد و یعود میآید و آن بازگشت به خویش است؛ به خدای خویش و به روزی که خداوند از بندگانش تعهد گرفت که بجز او کسی را نپرستند و عید فطر یعنی بازگشت به این فطرت فراموش شدهی انسان. انسانها ازلی نیستند ولی ابدی هستند. درست مثل اینکه مثلاً کسی دیپلم بگیرد او برای همیشه دیپلمه خواهد بود و زمان و گذشت آن تأثیری در آن ندارد. انسان هم تا خلق نشده بود وجود به معنی امروزی نداشت و وقتی خداوند او را از خاک و یا گل آفرید به وجود آمد نه اینکه فقط آن روز از خاک و گل به وجود آمد بلکه هر روز ما از خاک به وجود میآییم همه خوراک ما از خاک است چه سبزی و میوهجات که مستقیماً از خاک میروید و چه گوشت و خوراکیهای دیگر که با واسطه از چرخه غذایی طبیعت گرفته میشود؛
لذاست که آفرینش انسان در طول زمان و در عرض مکان از خاک است. خاکی که در اثر آب باران به گل مبدل میشود و اگر ماندگار شود، گلی بد بو و لجن میشود. در اثر طرح و خلق خداوند تبدیل به زیباییهای جنگل و حیوانات و آدمها میشود. اما این آدمها فراموش کارند با اینکه اگر یک وعده غذا نخورند به زمین و زمان، بد میگویند ولی فکر میکنند این غذا را خودشان درست کردهاند! نمیدانند آنها فقط تغییر شکل دادهاند و لذا باید این را هر روز و هر ساعت به او یا دآوری کرد تا دچار غرور کاذب نشود. نتیجه غرور کاذب هم چیزی جز ظلم وستم نیست یعنی فراموش کنندگان اصل خویش، ظالمی میشوند که در وهله اول به خود ظلم میکنند! اگر انسان به رموز بدن خاکی خود آشنا نباشد، معلوم است مانند راننده ناشی که به رانندگی وارد نیست یا کودکی که کامپیوتر نمیداند چه بلایی بر سر دستگاه خواهد آورد. کافیست به جای گاز ترمز را بکشد و یا به جای ترمز گاز بدهد و یا به جای سِیو، دیلیت بزند یا به جای دیلیت، کپی کند! و این است که نشناختن خود در وهله اول به ضرر خود است و دستورات الهی برای شناخت خود است. و خداوندی که انسان را خلق کرده، برای او دستورالعمل نوشته است چطور است که اگر ما یک دارویی را بسازیم نحوه استفاده از آن را در کنارش مینویسیم! چرا پس خداوند برای ساخت این اشرف مخلوقات برچسب راهنما نفرستد؟ و آیا اگر کسی از این برچسب و راهنماییهای آن استفاده نکند، به چه کسی جز خود ضرر میزند؟ برای همین است که کتاب وعترت هردو باید در کنارهم باشند تا استفاده از دستورالعمل وراهنما، امکانپذیر باشد. انسان فراموش کار که اصالت خود را فراموش میکند، نه تنها به خود که به دیگران نیز ظلم میکند زیرا آنان راهم نمیشناسد و با حرکتهای کورکورانهی خود باعث تخریب دستگاههای الهی میشود و لذاست که خداوند ماه رمضان را قرارداده روزه و نماز را واجب کرده تا انسانها به خود وبه دیگران بیاندیشند. وقتی گرسنه شدی خواهی دانست که گرسنگان چه میکشند و وقتی تشنه شدی، خواهی فهمید که کمآبی یعنی چه و لذا سی روز باید دراین آزمایشگاه پرسه بزنی و همه چیزهایی را که تا دیروز استفاده میکردی، برخود حرام کنی تا بدانی که حقیقت چیست و بعد از سی روز است که به خود برگشتهای وعید فطر بر تو رسیده است و حالا باید که روزه بشکنی و به نماز بروی... اما در اینجا هم باید دیگران را بر خود مقدم بداری. قبل از رفتن به نمازعید، فطریه بپردازی. حداقل غذای سه وعدهی یک نفر را تقبل کنی و نقدی یا کالایی آن را اداکنی و تا به دست اهلش ندادی، به نماز نمیایستی! عید یعنی عیدِ همه نه فقط ثروتمندان! در عید فطر و درعید قربان، نه تنها داراها هستند که ندارها هم خوشحالند زیرا سهم آنان تعیین شده و باید به آنان بپردازند و شاید خوشحالی فقرا در عیدهای اسلامی بیشتر از عیدهای سنتی و ملی است. مثلاً اگر مایههای اسلامی را از عید نوروز بگیریم، میبینیم با فرا رسیدن عید نوروز فقرا عزا میگیرند. آنان حقوقشان نمیرسد تا کیف و کفش و لباس نو بخرند و همین برای آنان زجر آوراست تا عیدهای خوشحالی را به عزاهایی پنهانی تبدیل کند ولی در عید فطر فقرا منتظر دریافت عیدانه و فطریه هستند و مطمئن هستند که فراموش نخواهند شد و در روز عید قربان هم هر فقیری حداقل یک وعده غذای گوشتی خواهد خورد و این شادی برای فقراست و شادی بخشنده بودن هم برای دارندگان و بخشندگان آن است... پس عید فطر روز مساوات و روز شادی همگان است.