تصمیم‌سازی، نه تصمیم‌گیری

تصمیم‌سازی، نه تصمیم‌گیری

دانش تصمیم‌گیری امروزه بسیار پیشرفته است؛ زیرا برای تصمیم‌گیری تنها نباید بر محفوظات ذهنی یا حتی نظریات آنی (فالبداهه) تأکید کرد؛ بلکه باید بر اساس دانش عمل نمود. امروزه حتی تصمیم‌گیری نیز مهم نیست؛

یعنی تصمیم‌گرفتن بسیار ساده و سطح پایین‌تر از تصمیم‌سازی است. بنا به گفته مهندس صمصامی در جلسه آموزش حامیان ولایت، امروزه کشور ما دچار یک روزمر‌گی شده و مانند اغلب کشور‌ها به تصمیم‌گیری می‌پردازد؛ در حالی‌که فقط تصمیم‌گیری مهم نیست، بلکه باید تصمیم‌ساز بود. وی با اشاره به عدم اصلاح الگوی مصرف به نام سال جاری از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی خاطر‌نشان کرد که ایشان نمونه یک فرد تصمیم‌ساز است؛ یعنی رهنمود‌ها و راهبرد‌های ایشان منشأ تصمیم‌گیری برای بسیاری می‌شود و این همان مفهوم تصمیم‌سازی است. به گزارش خبرنگار مناقصه، در این جلسه همچنین سلسله مراتب دانش نیز بیان شد، بر اساس نمودار ارایه شده، سلسله مراتب دانش برای تصمیم‌گیری به شرح زیر است: خرد، دانش، اطلاعات، داده‌ها؛ از نظر کلی آمار و ارقام و اعداد همه data هستند، یعنی وقتی ما بدانیم که در ایران 75 میلیون جمعیت است و یا کل کشور‌های اروپایی به اندازه ایران مساحت ندارند، اینها ارقام است و مایه تصمیم‌گیری نیست. اگر عدد 75 یا عدد همه برای ما معنی ندارد، برای این است که این اعداد پرورده نشده‌اند. این داده‌ها باید تحلیل و آنالیز شوند ؛ تا بتوان از آن استفاده کرد. در این مرحله اطلاعات ایجاد می‌شود. انسان‌های بدوی با همین روش تصمیم‌گیری کرده‌اند، یعنی آمار و ارقام را می‌گرفتند و با تحلیل کوتاه نتیجه‌گیری می‌کردند. مثلاً با دیدن یک کرمانی که صورتش سبزه است، نتیجه می‌گرفتند که همه کرمانی‌ها سبزه هستند، یا با دیدن یک مریض دیابتی در یک شهر می‌گفتند تمام شهری‌ها، دیابتی هستند. در این مرحله نباید عجولانه تصمیم گرفت، بلکه باید اطلاعات پخته شوند و به صورت دانش درآیند. دانش بشری از تحلیل اطلاعات به دست می‌آید؛ قیاس و استقراء که پایه و اساس علم هستند، در این مرحله قرار می‌گیرند و دانش پزشکی، فنی و مهندسی به وجود می‌آید، اما باز هم برای تصمیم‌گیری زود است؛ زیرا دانش قواعد کلی را بیان می‌کند، اما این‌که مصداق آنها چیست، نیاز به آزمایش دارد که در این مرحله خرد و عقل است که به کمک می‌آید. یک پزشک که تمام علوم پزشکی را می‌خواند، اطلاعات، ارقام و دانش را فرا می‌گیرد، اما اجازه ندارد از آن بدون راهنمای استاد استفاده کند، مگر این‌که به مرحله‌ای برسد که «دکتری» اخذ کند. دکتری یعنی درجه‌ای از دانش که قدرت قضاوت و تصمیم‌گیری به انسان می‌دهد. در علوم قدیم هم همین‌طور است. یک طلبه یا یک دانش‌آموز فقط باید یاد بگیرد. او حق تصمیم‌گیری ندارد و اما از این مهم‌تر، تصمیم‌سازی است؛ یعنی داشتن یک دیدگاه روشن، آینده پژوهشی کامل و ترسیم چشم‌انداز است. با تبیین راهبردهای اصلی، راه برای تصمیم‌گیری دیگران باز می‌شود و امروز، ایران در حال رسیدن به مرحله تصمیم‌سازی برای جهان است؛ زیرا هیچ مقوله جهانی نیست که بدون ایران، قابل بررسی و تحلیل باشد. سید احمد حسینی ماهینی